§ 26. Тыныс алу және тыныс шығару механизмдері.
Кеуде қуысының механизмі
Тыныс алу деп ағза мен қоршаған орта арасындағы газ алмасу үдерісін атайды. Барлық тіршілік иесі оттекті сіңіріп, көмірқышқыл газын бөліп шығарады. Ағзаның әрбір жасушасының жұмысы (бұлшық еттің жиырылуы, тер бөліну, сілекей бөліну, қозуды өткізу және т.б.) оттекті пайдалануға байланысты.
Көптеген ғалымдар қан тамырлары жүйесі мен тыныс алу жүйесін ағзамыздың біртұтас кардиореспираторлық жүйесіне біріктіреді.
Адамның тыныс алу мүшелері
Мұрын қуысы
жұтқыншақ
көмекей
кеңірдек
бронхылар
өкпе
Өкпеден басқа аталған барлық мүшелер ауа жолдары деп аталады. Олар ауаны өкпеге жеткізу үшін және оны барынша қауіпсіз ету (жылыту не салқындату, шаң-тозаң мен микробтан тазарту) үшін қажет. Өкпеде оттектің қанға түсуі, қаннан көмірқышқыл газының шығарылуы жүзеге асырылады.
Ауа жүретін жолдар
Әрбір альвеола қан капиллярлары торымен шырмалған. Оларда вена қаны көмірқышқыл газынан арылады. Ол оттекпен қанығып, артерия қанына айналады.
Ұлпадағы газ алмасу
Үйге тапсырма:
«Оттек атомының адам ағзасында саяхаттауы» деген тақырыпқа 100-150 сөзден тұратын эссе жазыңыздар.
