Тақырып: § 52
Мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу орталықтары
Н.И. Вавилов өмір сүрген кезде – мәдени өсімдіктердің шығу орталығын зерттеу үшін негізінен салыстырмалы-анатомиялық әдіс қолданылған. Сол кездің өзінде Н.И.Вавилов өзінің бір экспедициялық саяхаты кезінде алманың отаны – Алматыға жақын тау шатқалдары деп өз болжамын айтқан. Қазіргі заманғы америкалық генетик-ғалымдар соңғы ДНҚ зерттеулерде алманың мәдени түрлерінің шыққан орталығы Қазақстанның Қырғызстанмен шегарасындағы сайлар екенін тапты.
Сәйкестендіріңіз
"Жоғалған шығу орталығы"
Төмендегі сипаттамаларды оқып, қай өсімдік немесе жануар туралы айтылып тұрғанын анықтаңыз.
- Бұл дақыл алғаш рет Мексикада өсірілді, бүгінде әлемдегі ең көп өндірілетін дәнді дақылдардың бірі.
- Бұл үй жануары 4 000 жыл бұрын Қазақстан даласында қолға үйретілді, адамзат үшін көлік ретінде маңызды рөл атқарды.
- Бұл мәдени өсімдік алғаш рет Перуде өсірілді, бүгінде әлемдегі ең маңызды азық-түліктердің бірі.
- Бұл үй жануары алғаш рет Африкада қолға үйретілді, егіншілікті қорғауға және кеміргіштермен күресуге көмектесті.
Жауабы:
1 - Жүгері
2 - Жылқы
3 - Картоп
4 - Мысық
1 - Жүгері
2 - Жылқы
3 - Картоп
4 - Мысық
"Шындық" немесе "жалған" ойыны
Барлық мәдени өсімдіктердің шығу орталығы – Оңтүстік Америка.
Жылқы алғаш рет Қазақстанда қолға үйретілді.
Мысықтарды адамдар алғаш рет Азияда қолға үйреткен.
Қант қамысы алғаш рет Үндістанда өсірілді.
Бидайдың шығу орталығы – Африка.
Қолдан сұрыптау туралы қызықты деректер
Қарбыздың жабайы түрі ащы әрі кішкентай болған.
Қазіргі үлкен, шырынды қарбыз – жүздеген жыл бойы адам қолымен сұрыптау арқылы алынған.
Күріш – адамзат жасаған ең көне сұрыпталған дақылдардың бірі.
Қытайда 9000 жылдан бері сұрыпталып келеді
Қазіргі тауықтар – жабайы банкив тауығынан шыққан.
Олардан жұмыртқа көп беретін және тез салмақ қосатын тұқымдар қолдан сұрыпталды
