§53. Қазақстандағы селекция жетістіктері
Қазақстан ғалымдарының өсімдіктер мен жануарлар селекциясы саласындағы жетістіктері
- В.П.КузьминСолтүстік Қазақстанда дәнді, майлы және басқа дақылдар селекциясы мен тұқым- шаруашылығының бірқатар теориялық әрі әдістемелік негіздерін дамытты
- Н.Л.УдольскаяКазахстанская-126» – жаздық бидайдың қатты сұрыбының авторы
- Р.А.ОразалиевКүздік бидайдың жоғары өнімді ондаған сұрыбын шығарды. «Алмалы» және «Стекловидная-24» күздік бидай сұрыптары суыққа, құрғақшылыққа төзімді
Іргелі зерттеулер қашық (алыстан) түраралық шағылыстыру (гибридизация) негізінде Қазақстан жағдайларына бейімделген қойдың жаңа қолтұқымын (қазақ арқармериносы) шығаруға мүмкіндік берді. Биязы жүнді жабайы саулықпен Тәңіртау тауларында тіршілік ететін арқармен бұдандастырудан жаңа қолтұқым – арқармериносты алды. Бұл – қазақстандық ғалымдар И.Бутарин, Ә.Есенжолов, А.Жандеркин т.б. ұзақ жылғы еңбектерінің жемісі. Қазақтың биязы жүнді қойы– 1934–1946 жылдар аралығында қазақстандық белгілі ғалым В.Бальмонттың жетекшілігімен шығарылды.
Биотехнология – биологиялық үдерістер мен тірі ағза ларды өнеркәсіп өндірісінде қолдану.
Терминнің өзі 1970 жылдары енгізілсе де, ашытқылар мен бактериялар сыра қайнатуда, ірімшік дайындауда, шарап жасауда және нан пісіруде ертеден бері қолданылып келеді.
Терминнің өзі 1970 жылдары енгізілсе де, ашытқылар мен бактериялар сыра қайнатуда, ірімшік дайындауда, шарап жасауда және нан пісіруде ертеден бері қолданылып келеді.
Тапсырма: "Селекционер болыңыз!"
Сіз – болашақ селекционерсіз! Қазақстанда ауыл шаруашылығын дамыту үшін жаңа өсімдік немесе үй жануарын шығару керек. Қандай белгілерді жақсартар едіңіз? Қалай іске асырар едіңіз?
1-ҚАДАМ: ӨЗ ӨНІМІҢІЗДІ ТАҢДАҢЫЗ.
Қазақстанда кең таралған бір өсімдік немесе жануарды таңдаңыз.
Мысалдар:
Қазақстанда кең таралған бір өсімдік немесе жануарды таңдаңыз.
Мысалдар:
- Өсімдік: Бидай, арпа, картоп, алма, қауын
- Жануар: Сиыр, қой, жылқы, түйе.
3-ҚАДАМ: СЕЛЕКЦИЯ ӘДІСІН ТАҢДАҢЫЗ
Қандай әдісті қолданар едіңіз?
Таңдау:
Қандай әдісті қолданар едіңіз?
Таңдау:
- Жаппай сұрыптау (ең жақсы өсімдіктерді таңдау)
- Жеке сұрыптау (арнайы дараларды таңдап будандастыру)
- Генетикалық инженерия (жаңа гендерді енгізу)
4-ҚАДАМ: БОЛАШАҚҚА БОЛЖАМ
Өнімнің жаңа түрі қандай пайда әкеледі?
Өзіңіздің жаңа өніміңіз туралы ғылыми постер немесе инфографика жасаңыз!
Қамтылуы тиіс:
Өнімнің жаңа түрі қандай пайда әкеледі?
Өзіңіздің жаңа өніміңіз туралы ғылыми постер немесе инфографика жасаңыз!
Қамтылуы тиіс:
- Жаңа сұрыптың немесе тұқымның атауы
- Оның басты артықшылықтары
- Қандай селекция әдісі қолданылды
- Ауыл шаруашылығы үшін маңызы
