Тақырып 26: Фотосинтезге қажетті жағдайлар
№ | Қажетті жағдайлар | Қысқаша сипаттама | Мысалдар |
1 | Күн сәулесі (жарық) | Хлорофилл молекулалары күн энергиясын сіңіріп, оны химиялық энергияға айналдырады. | Ашық күндерде фотосинтез белсенді. |
2 | Су | Су молекуласы оттек пен сутекке ыдырап, оттек бөлінеді, сутек көмірқышқыл газымен әрекеттеседі. | Тамыр арқылы сіңірілген су |
3 | Көмірқышқыл газы (CO₂) | Жапырақ саңылаулары арқылы сіңіріліп, органикалық заттардың (глюкоза) түзілуіне қатысады. | Атмосферадан түсетін CO₂. |
4 | Хлорофилл (пигмент) | Жарық энергиясын сіңіріп, реакциялардың жүруін қамтамасыз етеді. | Жапырақтағы жасыл пигмент. |
5 | Оптималды температура | Фотосинтез ферменттері тиімді жұмыс істейтін температуралық аралық | Жылы мезгілде фотосинтез жылдам жүреді. |
Мәтін:
Айдардың анасы бөлмеге жаңа гүл қойды. Гүлге күн сәулесі көбірек түсетін терезе алдындағы орын таңдалды. Анасы гүлді күн сайын суарып тұру керектігін айтып, Айдарға осы міндетті тапсырды. Айдар өсімдіктің қалай өскенін және жапырақтарының қалай өзгергенін бақылап жүрді. Біраз уақыттан кейін гүлдің жапырақтары жайқала түсті, ал өзі әлдеқайда биіктей бастады. Бірақ бір күні терезе алдына перде тұтылып, бөлме қараңғыланып қалды. Айдар гүлдің жапырақтары сарғая бастағанын және әлсірегенін байқады. Ол бұл жағдайға жарықтың жетіспеушілігі әсер еткенін түсінді.
Сұрақтарға жауап беріңіз:
Айдардың анасы бөлмеге жаңа гүл қойды. Гүлге күн сәулесі көбірек түсетін терезе алдындағы орын таңдалды. Анасы гүлді күн сайын суарып тұру керектігін айтып, Айдарға осы міндетті тапсырды. Айдар өсімдіктің қалай өскенін және жапырақтарының қалай өзгергенін бақылап жүрді. Біраз уақыттан кейін гүлдің жапырақтары жайқала түсті, ал өзі әлдеқайда биіктей бастады. Бірақ бір күні терезе алдына перде тұтылып, бөлме қараңғыланып қалды. Айдар гүлдің жапырақтары сарғая бастағанын және әлсірегенін байқады. Ол бұл жағдайға жарықтың жетіспеушілігі әсер еткенін түсінді.
Сұрақтарға жауап беріңіз:
- Айдардың гүлінің жақсы өсуіне қандай жағдайлар әсер етті?
- Гүлдің жағдайы өзгергенде, оның жапырақтары неге сарғая бастады?
- Айдар өсімдіктердің қоршаған ортаға қалай пайда келтіретінін қалай түсінді?
