§37. Өсімдіктердегі Фотопериодизм
Фотопериодизм – бұл ағзалардың (өсімдіктер мен жануарлардың) тәуліктік жарық пен қараңғылық кезеңдерінің ұзақтығына физиологиялық реакциясы. Бұл құбылыс өсімдіктердің гүлденуіне, жануарлардың көбеюіне, маусымдық белсенділігіне және басқа да процестеріне әсер етеді.
Мысалы:
  • Ұзақ күн өсімдіктері күн ұзақ болғанда гүлдейді (мысалы, бидай, сұлы).
  • Қысқа күн өсімдіктері ұзақ түн болғанда гүлдейді (мысалы, соя, астра, бақытгүл).

Күн жарықтығының ұзақтығына өсімдіктердің реакциясы бойынша:
ұзақ күн, қысқа күн өсімдіктері және бейтарап өсімдіктер деп бөлінеді
Ұзақ күн өсімдіктері жаздың басында гүлдеп, күзге дейін жемісі және тұқымы пісіп-жетіледі (астық тұқымдастар - карабидай, бидай, сұлы). Қысқа күн (астралар, бакытгүл) өсімдіктері жаздың соңында гүлдейді
Фотопериодизмді зерттеудің биологиялық және практикалық маңызы бар. Жасанды жарық түсіру арқылы күн ұзақтығын арттырып, жыл бойы көкеніс және сәндік өсімдіктерден мол өнім алуға болады
  • Тапсырма:
    "Табиғаттағы фотопериодизмді тап". Табиғаттағы жануарлар мен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерін зерттеу. Күн ұзақтығының төмендегі процестерге әсерін түсіндіріңіз:
    Сұрақ:
    • Құстардың қоныс аударуы.
    • Аюлардың қысқы ұйқыға кетуі.
    • Кейбір өсімдіктердің гүлдену уақыты.
  • Тапсырма
    "Қиялдағы бақ құрыңыз". Өз бақтарыңызды салып (сызба түрінде), әр өсімдік үшін қолайлы жарық ұзақтығын жазыңыз. Мысалы, соя өсімдігі үшін қысқа күн қажет, ал күнбағыс үшін бейтарап жағдайлар жарамды.
    Сұрақ:
    Қысқа күн өсімдіктері: бақытгүл, соя, мақта, күріш, қант қамысы, темекі, тары, хризантема, жер жаңғағы, какао, далалық қонақ жүгері (сорго), гүлшетен, георгина (кеш гүлдейтін түрлері), кофе, петуния.

    Ұзақ күн өсімдіктері: Бидай, сұлы, қара бидай, арпа, қызылша, жоңышқа, сәбіз, картоп, шпинат, салат жапырағы, жүгері, орамжапырақ, аскөк, асбұршақ
Made on
Tilda