§41. Мидың құрылысы мен қызметі. Ми діңінің құрылысы және мишық
Мидың кұпия сырлары адамды ерте кезден бастап қызықтырған.
Адам миы ақпараттың үлкен көлемін қабылдап, оны өңдеуге қабілетті күрделі мүше. Мидың пішіні күрделі және ол бас сүйек қуысында орналасқан. Ересек адам миының орташа салмағы 1300-1400 г. Бұл дегеніміз организмнің жалпы салмағының 2%-ы. Жұмыс істеген кезде ми организмде түзілген энергияның 25%-ын жұмсайды.
МИДЫҢ БӨЛІМДЕРІ
- СОПАҚША МИОмыртқалылардың ең қарапайым және ерте пайда болған ми бөлігі.
Жұлынның жалғасы болып саналады.
Негізгі қызметтері:
Тыныс алу, жүрек соғысын реттеу, қантамыр тонусын сақтау.
Ас қорыту, жөтелу, түшкіру, құсу рефлекстерін басқару.
Өмірлік маңызды орталықтары орналасқан. - ОРТАҢҒЫ МИСопақша мимен және аралық мимен жалғасқан ми бөлігі.
Негізгі қызметтері:
Көру және есту рефлекстерін үйлестіру (мысалы, жарыққа қарау, дыбысқа бұрылу).
Қаңқа бұлшықеттерінің тонусын реттеу, қозғалысты үйлестіру.
Жәндіктерде қозғалыстың орталығы, омыртқалыларда жоғары деңгейлі реттеуші қызметі бар. - АРАЛЫҚ МИОрналасуы: Ортаңғы ми мен үлкен ми сыңарларының арасында.
Негізгі бөлімдері: Таламус және Гипоталамус.
Қызметтері:
Таламус — сыртқы және ішкі ортадан келген сезімтал сигналдарды үлкен миға жеткізеді.
Гипоталамус — дене температурасын, ұйқы-ояу циклін, аштық пен шөл сезімін реттейді.
Гомеостазды сақтайтын орталық. - МИШЫҚСопақша мидың үстінде, артқы жағында.
Қызметтері:
Қозғалысты үйлестіру, тепе-теңдікті сақтау.
Бұлшықет тонусын реттеу.
Жүйке импульстарының үйлесімділігін қамтамасыз ету.
Зақымданғанда қозғалыс бұзылып, тепе-теңдік жоғалады.
ДҰРЫС/БҰРЫС
- Аралық мида таламус пен гипоталамус орналасқан.
- Мишық дененің ішкі ортасын (гомеостаз) реттеуге жауап береді.
- Гипоталамус дене температурасын, аштық пен шөлді реттейді.
- Мишық зақымданса, қозғалыс үйлесімділігі мен тепе-теңдік бұзылады.
- Аралық ми тек тыныс алу мен жүрек соғысын бақылайды.
- Мишық бұлшықет тонусын сақтауға көмектеседі.
