Су потенциалы - судың термодинамикалық күйінің көрсеткіші. Су молекулалары кинетикалық энергияға ие, сұйықтық пен су буында олар ретсіз қозғалады.

1. Үйде екі өсімдік таңдап алыңыз. Біреуін күнде суарыңыз, ал екіншісін бірнеше күн бойы суармай қойыңыз.

• Екі өсімдіктің айырмашылығын бақылаңыз және түсіндіріңіз, неге біреуі жасыл әрі сергек, ал екіншісі сола бастады?

1. Бақылау нәтижесі:

• Күн сайын суарылған өсімдік ылғалды сақтап, жасыл әрі сергек күйде болады. Өсімдік тамырларымен суды сіңіріп, оны жапырақтарына дейін жеткізеді. Бұл процесте су потенциалы маңызды рөл атқарады – су жоғары қарай қозғалады.
• Сусыз қалған өсімдік сола бастайды. Бұл судың жетіспеушілігінен болады, яғни су потенциалы төмендеп, өсімдікте тургор қысымы түседі. Сусыз жапырақтар тургор қысымынан айрылады және солып қалады.

1. Күндізгі және түнгі су потенциалы: Күндіз өсімдіктердің су потенциалы төмендейді, себебі транспирация күшейеді (күннің әсерінен су жапырақтардан буланып кетеді). Түнде керісінше, су потенциалы жоғарылайды, себебі транспирация бәсеңдейді. Мысалы, бақшада өсімдіктерді таңертеңгі уақытта суарса, олар су тапшылығына ұшырамайды, өйткені транспирация күндіз күшейеді, ал түнде ылғал жақсы сақталады.
2. Судың жетіспеушілігі мен артықшылығы:

• Жетіспеушілік: Өсімдіктер су тапшылығына ұшыраса, олардың жапырақтары солып, өсуі тоқтайды, фотосинтез баяулайды.
• Артықшылық: Артық су тамырларды шірітуі мүмкін, өйткені олар оттегін ала алмайды.

1. Бұл жағдайларды шешу үшін суару режимін реттеп, топырақтың ылғалдылық деңгейін бақылау қажет. Мысалы, артық судан құтылу үшін дренажды пайдаланып, топырақтың оттегімен қанығуын қамтамасыз ету керек.