Тақырып: §35
Эритроцит жасушасының беттік ауданының көлемге қатынасы
Эритроциттердің көлемі мен олардың қандағы санының арасында тәуелділік болады. Жануарлар жүйесі күрделенген сайын эритроциттердің қандағы саны артып, көлемі кішірейеді

Эритроциттер екі беті ойыс диск тәрізді болады. Адам эритроциттерінің диаметрі

- 7-8 мкм, қалыңдығы - 2-2,5 мкм. Беттік ауданы 145 мкм2 болады.

Жетілген эритроциттерде ядро болмайды. Ядросының болмауына және иілгіштігіне байланысты эритроциттер пішінін оңай өзгертіп, тар капиллярлар арқылы еркін өтеді.


Жағдаят: Аружан эритроциттердің пішіні ерекше екенін байқап, оның себебі не екенін түсінгісі келді. Биология сабағында ол эритроциттерде ядроның жоқ екенін және олардың дискі тәріздес екенін білді.

Сұрақ: Аружанға эритроциттердің беттік ауданының пішіні мен құрылымы арқылы қалай артатынын және оның қан айналымы мен оттегі тасымалындағы маңызын түсіндіріңіз. Эритроциттердің беттік ауданы қандай мақсатта тиімді?

Қосымша тапсырма: Эритроциттер тегіс шар тәріздес емес, керісінше, екі жағынан ойыс дискі пішінінде болатынын ескеріңіз. Осы пішіннің оттегі тасымалдаудағы тиімділігін түсіндіретін тағы қандай артықшылықтарды айтар едіңіз?
Жауабы:
  1. Беттік ауданның артуы: Эритроциттердің дискі тәрізді ойыс пішіні олардың беттік ауданын шар тәріздес пішінге қарағанда айтарлықтай ұлғайтады. Беттік ауданның артуы эритроциттерге оттегімен көбірек байланысуға мүмкіндік береді, өйткені эритроциттердің сыртқы беті кең болған сайын, олар өкпеден оттегіні көбірек алып, тіндерге тиімді жеткізеді.
  2. Оттегімен тиімді байланысу: Эритроциттердің бетінің үлкендігі оларға өкпедегі капиллярларға жақын орналасуға көмектеседі. Бұл арқылы оттегі алмасуы жеңілдейді, себебі оттегінің өту жолы қысқарады, ал алмасу процесі жылдамдайды. Дәл осы себептен, эритроциттер тез арада қажетті оттегіні ала алады.
  3. Пішіннің тиімділігі: Ойыс пішін эритроциттердің икемділігін арттырады, бұл олардың тар капиллярлардан еркін өтуіне мүмкіндік береді. Егер эритроциттер шар тәрізді болса, капиллярларда тұрып қалуы немесе оттегіні тасымалдау жылдамдығының төмендеуі ықтимал еді.
Қорытынды: Эритроциттердің дискі тәрізді пішіні олардың беттік ауданын арттырып, оттегі тасымалдауда тиімді жұмыс жасауына көмектеседі. Сонымен қатар, бұл пішін қан айналымында оңай қозғалып, организмге қажетті оттегіні жылдам жеткізуге мүмкіндік береді.
Үйге тапсырма: "Эритроциттердің басқа жануарлардағы ерекшелігі" тақырыбына 60-100 сөзден тұратын эссе жазу
Made on
Tilda