Тақырып: §41
аденозинүшфосфор қышқылын синтездеу: глюкозаның анаэробты ыдырау кезеңі
Ағзадағы АТФ қоры шектеулі болады. Ол үнемі синтезделіп отырады. АТФ синтезі митохондрияда жүреді. Сол себепті митохондрия жасушадағы "электр стансы" деп аталады
АТФ синтезі үшін ең қажетті зат - глюкоза. Жасушада глюкозаның ыдырауы нәтижесінде АТФ синтезі бірінен соң бірі жүретін екі кезеңде жүзеге асырылады
Бірінші кезең - анаэробты (оттексіз)
Екінші кезең - аэробты (оттекті)
Глюкозаның оттексіз ыдырауы, немесе анаэробты гликолиз — бұл жасушалардың энергия өндіру үшін глюкозаны оттегісіз ыдыратуы. Бұл процесс денеде, әсіресе бұлшықетте, оттегі жетіспеген кезде орын алады. Глюкозаның оттексіз ыдырауы жасушаларға энергияны жылдам алуға мүмкіндік береді, бірақ ол толық ыдырамай, сүт қышқылын түзеді, бұл ағзаны ұзақ уақыт энергиямен қамтамасыз етуге жарамайды
Энергия қажеттілігі
Біздің денеміз әрбір қозғалыс үшін, тіпті ойлау және тыныс алу сияқты әрекеттерге де энергия жұмсайды. Энергияның негізгі көзі — глюкоза молекуласы.
Оттегі жетіспеген жағдайлар
Кейде, мысалы, ауыр жаттығу кезінде бұлшықет жасушаларына жеткілікті мөлшерде оттегі жетпейді, себебі ағза оттегіні жылдам жеткізе алмайды. Мұндай кезде жасушалар оттегісіз де энергия өндіре алатын "резервтік" механизмді пайдаланады — яғни анаэробты гликолизді.
Анаэробты гликолиз процессі
Глюкоза жасуша ішінде біртіндеп ыдырап, энергия бөледі, нәтижесінде 2 АТФ молекуласы (энергия) түзіледі. Бұл оттегісі бар ыдыраумен салыстырғанда аз болса да, дене сол мезетте қажет ететін жылдам энергияны қамтамасыз етеді.
Соңғы өнімдер
Оттексіз жағдайда глюкоза толық ыдырамай, сүт қышқылына айналады. Сүт қышқылы бұлшықетте жиналып, шаршау мен ауырлық сезімін тудырады. Бұл - ағзадағы оттегінің аз екенінің белгісі.
Үйге тапсырма: 172 беттегі "қолдану" бөлімінің сұрақтарына жауап жазу
Made on
Tilda