Тақырып: §42
аденозинүшфосфор қышқылын синтездеу: глюкозаның аэробты ыдырау кезеңі
аденозинүшфосфор қышқылын синтездеу: глюкозаның аэробты ыдырау кезеңі
Глюкозаның аэробты ыдырауы – бұл жасушалардың глюкозаны оттегінің қатысуымен ыдыратып, энергия (АТФ) алуы. Бұл процесс оттегі бар ортада жүреді және оттексіз ыдырауға қарағанда әлдеқайда көп энергия береді. Аэробты ыдырау жасушаларға ұзақ уақыт бойы тұрақты энергия беріп отырады, сондықтан ол біздің өміріміз үшін өте маңызды
Глюкозаның аэробты ыдырауы – бұл жасушалардың глюкозаны оттегінің қатысуымен ыдыратып, энергия (АТФ) алуы. Бұл процесс оттегі бар ортада жүреді және оттексіз ыдырауға қарағанда әлдеқайда көп энергия береді. Аэробты ыдырау жасушаларға ұзақ уақыт бойы тұрақты энергия беріп отырады, сондықтан ол біздің өміріміз үшін өте маңызды.
Глюкозаның дайындалуы (гликолиз)
Гликолиз кезінде глюкоза екі молекула пируватқа дейін ыдырайды және 2 молекула АТФ (аз мөлшерде энергия) түзіледі. Бұл кезең оттегі болсын немесе болмасын барлық жағдайда жүреді, бірақ ол аэробты ыдырауға қажетті алғашқы кезең болып табылады.
Пируваттың митохондрияға өтуі
Гликолизден кейін түзілген пируват молекулалары оттегімен реакцияға түсу үшін митохондрияға өтеді. Мұнда олар әрі қарай энергия беретін заттарға айналады.
Кребс циклі
Митохондрияда пируваттың ары қарай толық ыдырауы басталады. Бұл процесте көмірқышқыл газы бөлініп, бірнеше АТФ молекулалары түзіледі. Кребс циклінің арқасында глюкоза молекуласы толығымен ыдырайды.
Электрондар тасымалдау тізбегі
Кребс циклінде түзілген электрондар арнайы тізбек арқылы өтеді, бұл кезде оттегі қолданылады. Осы кезеңде ең көп энергия (АТФ түрінде) түзіледі, және су мен көмірқышқыл газы сияқты қалдық өнімдер пайда болады. Бұл ең маңызды энергия алу кезеңі.
Глюкозаның аэробты ыдырауы кезінде 36-38 молекула АТФ түзіледі, бұл жасушаға көп энергия береді. Аэробты ыдырау денеге ұзақ және тұрақты энергия беріп, ұзақ уақыт бойы жұмыс істеуге мүмкіндік жасайды.
Тапсырма
Ернар биология сабағында қан айналымы мен жасуша энергиясы тақырыбын оқып, таңертең тамақ ішудің маңызды екенін түсінді. Ол таңғы аста глюкозаның қандай рөл атқаратынын білуге қызығушылық танытты. Глюкоза – ағзаға энергия беретін негізгі заттардың бірі, ал бұл энергия жасушаларда АТФ (аденозинтрифосфат) молекуласы түрінде сақталады. Таңғы ас ішкенде ағза глюкозаны тез сіңіріп, оны АТФ-қа айналдырады, ал бұл процесте оттегі де қажет. Осылайша, таңғы астан кейін Ернардың миы мен бұлшықеттері белсенді жұмыс істей алады, себебі АТФ оларды қажетті энергиямен қамтамасыз етеді.
Ернар биология сабағында қан айналымы мен жасуша энергиясы тақырыбын оқып, таңертең тамақ ішудің маңызды екенін түсінді. Ол таңғы аста глюкозаның қандай рөл атқаратынын білуге қызығушылық танытты. Глюкоза – ағзаға энергия беретін негізгі заттардың бірі, ал бұл энергия жасушаларда АТФ (аденозинтрифосфат) молекуласы түрінде сақталады. Таңғы ас ішкенде ағза глюкозаны тез сіңіріп, оны АТФ-қа айналдырады, ал бұл процесте оттегі де қажет. Осылайша, таңғы астан кейін Ернардың миы мен бұлшықеттері белсенді жұмыс істей алады, себебі АТФ оларды қажетті энергиямен қамтамасыз етеді.
- СұрақТаңғы астан кейін ағза энергия алу үшін глюкозаны қандай молекулаға айналдырады?
- A) Көмірқышқыл газы
- B) АТФ
- C) Протеин
- A) Азот
- B) Оттегі
- C) Көміртегі
Ернар және оның екі досы Асқар мен Айым таңғы ас кезінде әртүрлі тамақ ішті. Ернар глюкозаға бай тағамды, Асқар ақуызға бай тағамды, ал Айым майлы тағамды таңдады. Сабақта ми жұмысы үшін ең жылдам энергия көзі глюкоза екенін ескерсек, қайсысы ең бірінші белсенді жұмыс істей бастайды?- A) Ернар
- B) Асқар
- C) Айым
Үйге тапсырма: Глюкозаның ыдырау кезеңдерін (анаэробты, аэробты) салыстыру
