11-с. 22-тақырып
температураның, көмірқышқыл газының, глюкозаның деңгейлерінің реттелуі мысалында кері байланыс принциптері
Жағдаят: Адам ағзасы әрдайым ішкі ортаның тұрақтылығын сақтауға тырысады, бұл гомеостаз деп аталады. Күнделікті өмірде әртүрлі жағдайларда ағзамыздың температураны, көмірқышқыл газы мен глюкоза деңгейін қалай реттейтінін байқай аламыз.
Жағдай:
Елестетіп көріңіз, сіз жаяу серуенге шықтыңыз және бұл кезде үш түрлі жағдайда өз ағзаңыздың өзгерістерін бақылау керек:
Жағдай:
Елестетіп көріңіз, сіз жаяу серуенге шықтыңыз және бұл кезде үш түрлі жағдайда өз ағзаңыздың өзгерістерін бақылау керек:
- Жүгіру кезінде: Көмірқышқыл газының деңгейі артады, ал бұлшықеттерге энергия мен оттегі қажет болады.
- Салқын ауа райында далада жүргенде: Температура төмендеп, ағзаңыз жылуды сақтауға тырысады.
- Жеп болғаннан кейін: Қандағы глюкоза деңгейі артады.
Тапсырмалар
Өзіндік бақылау: Жүгіргеннен кейін тыныс алу жиілігі мен жүрек соғысын сезініп көр. Ағзаңның оттегі мен көмірқышқыл газы деңгейін қалай реттегенін сезіне аласың ба?
Практикалық эксперимент: Серуенге шығып, салқын ауа райында біраз уақыт жүріп, ағзадағы өзгерістерді бақыла. Саусақтарыңның суып, денеңнің қалтырағанын байқадың ба? Бұл жағдайда денеңнің жылуды сақтау механизмдері қалай жұмыс істеді деп ойлайсың?
Шығармашылық тапсырма: "Менің ағзамның гомеостазды сақтау жолындағы саяхаты" атты шағын әңгіме жаз. Әңгімеңде жүгіріп, серуендеп немесе тамақтанған кездегі ағзадағы өзгерістерді және гомеостазды сақтау үшін қандай кері байланыс механизмдері іске қосылатынын сипатта.
Үйге тапсырма: Оқулықпен жұмыс
