11-с. 32-тақырып
дезоксирибонуклеин қышқылының кездейсоқ мутациясы. генетикалық процестердің: репликацияның, репарацияның, рекомбинацияның қателіктері
Кездейсоқ мутагенез - мутагендердің әсерінсіз орагнизмде мутацияның пайда болу процессі және организмнің тіршілік ету процесінде генетикалық құрылымдардың зақымдануына әкелетін әртүрлі факторлардың жиынтық әсерінің соңғы нәтижесі болып табылады
Кездейсоқ мутацияның екі түрі бар
Экзогенді
табиғи радиация, экстремалды температура және т.б.
Эндогенді
метаболиттер, репликация, репарация, рекомбинация қателіктері.
- Транзиция - бағытын өзгертпейтін нуклеотидтер
- Трансверсия - бағытын өзгертетін нуклеотидтер
- Инсерция - нуклеотидтердің артық жұбын қою
- Делеция - нуклеотидтер жұбының түсіп қалуы
1. Репликация – бұл ДНҚ молекуласының өзін дәл көшіріп, екі еселену процесі. Бұл кезде ата-аналық ДНҚ тізбегінің негізінде жаңа қос тізбек синтезделеді.
2. Репарация – ДНҚ-дағы зақымданулар мен қателерді түзететін процесс. Ол генетикалық ақпараттың тұрақтылығын сақтауға көмектеседі. Мысалы, ультракүлгін сәуле әсерінен пайда болған тимин димерлерін жою.
3. Рекомбинация– гомологтық хромосомалар арасында генетикалық материалдың алмасуы. Бұл процесс жаңа генетикалық комбинациялар пайда болуына әкеледі. Мысалы, мейоз кезінде кроссинговер (хромосомалардың бөліктерімен алмасуы).
2. Репарация – ДНҚ-дағы зақымданулар мен қателерді түзететін процесс. Ол генетикалық ақпараттың тұрақтылығын сақтауға көмектеседі. Мысалы, ультракүлгін сәуле әсерінен пайда болған тимин димерлерін жою.
3. Рекомбинация– гомологтық хромосомалар арасында генетикалық материалдың алмасуы. Бұл процесс жаңа генетикалық комбинациялар пайда болуына әкеледі. Мысалы, мейоз кезінде кроссинговер (хромосомалардың бөліктерімен алмасуы).
Жауабы
1 – Репликация; – Репарация; 3 – Рекомбинация
4 – Репарация; 5 – Рекомбинация
Үйге тапсырма: Жаңа терминдер мен олардың анықтамаларын жаттау
