§ 38 Жыныс генетикасы, оны анықтау механизмдері
Жынысты анықтау механизмі
Жынысты анықтаудың 2 әдісі бар. Едәуір кең таралғаны - генеотиптік. Ұрпақ жынысы ұрықтану сәтінде - жұмыртқа жасушасының ұрықтануынан және зиготаның қалыптасуынан гаметалардың генетикалық материалы анықталады. Дамудың келесі сатысында дара жынысы өзгермейді.
Фенотиптік әдіс кезінде жыныс зиготаның хромосомалық жиынтығымен емес, ал ағзаның қоршаған орта жағдайымен анықталады. Кейбір жорғалаушылардың жынысы, мысалы, қолтырауынның жынысы жұмыртқа дамитын температураға байланысты.
Фенотиптік әдіс кезінде жыныс зиготаның хромосомалық жиынтығымен емес, ал ағзаның қоршаған орта жағдайымен анықталады. Кейбір жорғалаушылардың жынысы, мысалы, қолтырауынның жынысы жұмыртқа дамитын температураға байланысты.
Қате тұжырымдарды табыңыз
1. Адамда әйелдер XY хромосомалы.
2. Құстарда еркектер гетерогаметалы.
3. XO жүйесі барлық жәндіктерде болады.
4. Дрозофилада жынысты анықтау ZW жүйесімен жүреді.
5. Қаракөбелектерде аналықтарда екі жыныс хромосомасы болады.
6. Гетерогаметалылық тек жануарларда кездеседі.
2. Құстарда еркектер гетерогаметалы.
3. XO жүйесі барлық жәндіктерде болады.
4. Дрозофилада жынысты анықтау ZW жүйесімен жүреді.
5. Қаракөбелектерде аналықтарда екі жыныс хромосомасы болады.
6. Гетерогаметалылық тек жануарларда кездеседі.
Жауабы
Құстарда аналықтар гетерогаметалы (XY), аталықтар гомогаметалы (XX).
XO жүйесі тек кейбір жәндіктерде (шекшектер, қандалалар) болады.
Көбелектерде аналықтары гетерогаметалы (XY), аталықтары гомогаметалы (XX).
Дрозофилада жынысты анықтау XY жүйесімен жүреді (аналық – XX, аталық – XY).
Қаракөбелектерде аналықтарда тек бір жыныс хромосомасы (XO) болады.
Гетерогаметалылық өсімдіктерде де кездеседі.
XO жүйесі тек кейбір жәндіктерде (шекшектер, қандалалар) болады.
Көбелектерде аналықтары гетерогаметалы (XY), аталықтары гомогаметалы (XX).
Дрозофилада жынысты анықтау XY жүйесімен жүреді (аналық – XX, аталық – XY).
Қаракөбелектерде аналықтарда тек бір жыныс хромосомасы (XO) болады.
Гетерогаметалылық өсімдіктерде де кездеседі.
