Тақырып: §71
Жыныспен тіркесіп тұқым қуалау
Жыныспен тіркесіп тұқым қуалау деген не?
Гендері жыныстық хромосомаларда орналасқан белгілерді жыныспен тіркескен белгілер деп атайды. Ал белгілердің жыныстық хромосомалары арқылы ұрпақтан-ұрпаққа берілуін жыныспен тіркес тұқым қуалау деп атайды. Бұл құбылысты Томас Морган дрозофила шыбынына тәжірибе жүргізгенде ашты.
Үш түрлі түсті мысықтардың тек аналық болып келуі жыныспен тіркесіп тұқым қуалауға байланысты.
Негізгі себеп:
  1. Түстердің кодталуы: Мысықтардың жүн түсі X хромосомасында орналасқан гендер арқылы анықталады. Бұл гендер қара (B) және қызғылт-сары (O) түстерді анықтайды.
  • Xᴮ: Қара түс.
  • Xᴼ: Қызғылт-сары түс.
  • Егер екі түс бір мысықта кездессе, олар ақ түспен араласып, үш түсті өрнек қалыптастырады.
  1. Аналық мысықтар: Аналық мысықтарда екі X хромосома (XX) бар, яғни оларда екі түрлі жүн түсіне жауап беретін ген болуы мүмкін:
  • Мысалы, XᴮXᴼ болған жағдайда, мысықтың терісінде қара, қызғылт-сары және ақ түстердің комбинациясы пайда болады.
  1. Аталық мысықтарда X және Y хромосомалары (XY) бар. Олар тек бір X хромосомаға ие болғандықтан, жүн түсі бір ғана генмен анықталады:
  • Мысалы, XᴮY болса, қара түсті мысық.
  • XᴼY болса, қызғылт-сары түсті мысық.
  • Сондықтан аталық мысықтар үш түсті бола алмайды.
Ерекше жағдай:
Сирек жағдайда, генетикалық аномалия (мысалы, XXY синдромы) аталық мысықтың да үш түсті болуына мүмкіндік береді. Бірақ мұндай мысықтар көбінесе бедеу болады.
Топтық жұмыс: Ақыл картасын құрыңыз

Үйге тапсырма: Тақырып соңындағы тапсырмаларды орындау

Made on
Tilda