§40 Рефлекс және рефлекс доғасы
Рефлекс дегеніміз не?
Рефлекс ОЖЖ қатысында ағзаның тітіркендіргішке жауап реакциясы. Миы қалыптасқан жүйке жүйесіне ие жануарлардың мінез-құлық негізіне рефлекстер жатады. Ұлулар мен буынаяқтыларда рефлекстердің болуы анықталған. Рефлекстер ағзаға тірі қалуға мүмкіндік береді.
Бұл реакциялардың барлығы рефлексті. Олар тері қоршаған ортаға мейлінше аз жылу бөлу үшін керек. Рефлекс доғасы рефлексті жүзеге асыру үшін жүйке импульсі өтетін жол. Ол бес бөлімнен тұрады.
1) Рецептор.
2) Сезімтал (орталыққа тебетін, афферентті) нейрон.
3) ОЖЖ бөлімі.
4) Қозғалғыш (орталықтан тебетін, эфферентті) нейрон.
5) Жұмысшы мүше.
1) Рецептор.
2) Сезімтал (орталыққа тебетін, афферентті) нейрон.
3) ОЖЖ бөлімі.
4) Қозғалғыш (орталықтан тебетін, эфферентті) нейрон.
5) Жұмысшы мүше.
Тапсырма:
"Рефлекс доғасы және оның жұмысы"
Адам ағзасы көптеген рефлекстерді орындайды. Рефлекс дегеніміз – сыртқы немесе ішкі тітіркендіргіштерге жауап ретінде ағзада болатын автоматты реакция. Рефлекс доғасы – бұл рефлексті жүзеге асыратын жүйке жолы.
Рефлекс доғасы бірнеше бөліктен тұрады:
Мысалы, ыстық затқа қол тигенде, қолды бірден тарту – рефлекстің нәтижесі. Бұл әрекет сана арқылы емес, автоматты түрде жүзеге асады, себебі сигнал жұлын арқылы өтеді.
Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз:
"Рефлекс доғасы және оның жұмысы"
Адам ағзасы көптеген рефлекстерді орындайды. Рефлекс дегеніміз – сыртқы немесе ішкі тітіркендіргіштерге жауап ретінде ағзада болатын автоматты реакция. Рефлекс доғасы – бұл рефлексті жүзеге асыратын жүйке жолы.
Рефлекс доғасы бірнеше бөліктен тұрады:
- Рецептор – тітіркендіргішті қабылдайтын жүйке ұшы (мысалы, теріде орналасқан).
- Сезгіш нейрон – рецептордан сигналды орталық жүйке жүйесіне жеткізеді.
- Орталық жүйке жүйесі – сигналды өңдейтін және жауап беретін орталық (мысалы, жұлын немесе ми).
- Қозғалтқыш нейрон – жауап сигналын жұмыс органына жеткізеді.
- Жұмыс мүшесі – жауап әрекетін орындайтын бұлшықет немесе без.
Мысалы, ыстық затқа қол тигенде, қолды бірден тарту – рефлекстің нәтижесі. Бұл әрекет сана арқылы емес, автоматты түрде жүзеге асады, себебі сигнал жұлын арқылы өтеді.
Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз:
- Рефлекс дегеніміз не?
- Рефлекс доғасының негізгі бөліктерін атаңыз.
- "Қолды ыстық заттан тарту" рефлексінде жұмыс мүшесі қандай?
Үйге тапсырма: «Жүйке жүйесінің функциялық негізі» тақырыбында эссе жазу
