§ 51. Адам ұрығының дамуына темекі шегудің, есірткілік заттардың және алкогольдің әсері
Эмбриогенез факторлары. Ұрықтың дамуына көптеген сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді. Ұрыққа теріс әсер ететін факторлар эмбриотоксикалық (эмбриоуытты) деп аталады. Оған радиация, иондаушы сауле, жоғары электрмагниттік өріс сияқты физикалық агенттер жатады. Химиялық эмбриотоксиндер никотин, алкоголь, есірткілік заттар мен көптеген медикаменттер кез келген улаушы заттар болуы мүмкін. Биологиялық эмбриотоксиндерге вирустар мен бактериялардың тірші лік әрекетінің өнімдері, күйзеліс (стресс) кезінде өндірілетін әйелдің өзінің гормондары жатады. Эмбриотоксиндердің жүкті әйел ағзасына әсері нәрестеде туабітті патологияның дамуына себеп болуы мүмкін. Сондықтан ұлттың денсаулығын сақтаудың маңызды факторына әйелдердің гигиена ережелерін сақтауы және медициналық бақылауды жүзеге асыру болып табылады.
Қазіргі кезде ғалымдар эмбрионның қай кезде және қандай мүшесі жағымсыз әсерге едәуір осал болатынын дәл анықтаған. Сыртқы факторлардың зақымдаушы әсері ең ауыр салдарға апарып соғатын қауіпті екі кезең бар.
Бірінші кезең жүктіліктің бірінші аптасының соңы мен екінші аптасының басы. Бұл уақытта көптеген әйел жүкті екенін білмеуі де мүмкін. Екінші кезең жүктіліктің үшінші аптасынан сегізінші аптасының аралығы. Бірақ бұл «қауіпті кезең» өткен соң, алкогольді ішімдік ішіп, темекі шегуге болады дегенді білдірмейді.
Ағылшын дәрігерлері жүкті кезінде темекі шеккен анадан туған балада ұрық миының оттекпен жеткіліксіз қамтамасыз етілуінен аутизмнің даму тәуекелі 40%-ға артады деген қорытындыға келді. Сонымен қатар никотин психомоторлық қызметке жауапты ерекше генге әсер етуі де ықтимал. Жүктілік кезінде алкогольді ішімдік ішкен әйелден
эмбриофетопатия: зәршығару, жүрек және буын жүйесі, аяқ-қолында ақауы бар бала тууы мүмкін.
эмбриофетопатия: зәршығару, жүрек және буын жүйесі, аяқ-қолында ақауы бар бала тууы мүмкін.
ПОПС формуласы
Бірінші сөйлем: «Менің ойымша,....»
Екінші сөйлем: «Себебі, мен оны былай түсіндіремін...»
Үшінші сөйлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын....»
Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»
1-топ: Эмбрионның қай мүшесі жағымсыз факторларға осал болады?
2-топ: Денсаулығы мықты ұрпақ туылу үшін ата-ана өзіне қандай күтім жасауы керек?
3-топ: Жүктілік кезінде балаға алкогольдің әсері қандай болады?
