125-тақырып. гендік-инженериялық манипуляция кезеңдері
Гендік инженерия – тірі ағзалардың генетикалық материалын өзгерту арқылы оларға жаңа қасиеттер беру процесі. Бұл технология медицинада, ауыл шаруашылығында, фармацевтикада және ғылыми зерттеулерде кеңінен қолданылады.
Гендік-инженериялық манипуляция бірнеше негізгі кезеңдерден тұрады:
1
Қажетті генді анықтау және бөліп алу
2
Генді векторға енгізу
3
Рекомбинантты ДНҚ-ны қабылдаушы жасушаға енгізу
4
Геннің экспрессиясын тексеру
5
Генетикалық модификацияланған жасушаларды көбейту
6
Өнімді алу және қолдану
Қызықты деректер
Инсулинді алғаш бактериялар өндірді!
Бұрын қант диабетін емдеу үшін инсулинді сиыр мен шошқа ұйқы безінен алатын. Бірақ 1978 жылы ғалымдар инсулин генін бактерияға енгізіп, оны гендік инженерия арқылы өндіре бастады. Бүгінде бұл әдіс миллиондаған диабетпен ауыратын адамдарға көмектесуде!
Бұрын қант диабетін емдеу үшін инсулинді сиыр мен шошқа ұйқы безінен алатын. Бірақ 1978 жылы ғалымдар инсулин генін бактерияға енгізіп, оны гендік инженерия арқылы өндіре бастады. Бүгінде бұл әдіс миллиондаған диабетпен ауыратын адамдарға көмектесуде!
Гендік инженерия арқылы жарқырайтын балықтар жасалды
GloFish деп аталатын генетикалық модификацияланған балықтар арнайы жасалды. Олар медуза немесе кораллдан алынған жарқырайтын гендер арқылы қараңғыда жарық шығара алады.
GloFish деп аталатын генетикалық модификацияланған балықтар арнайы жасалды. Олар медуза немесе кораллдан алынған жарқырайтын гендер арқылы қараңғыда жарық шығара алады.
Бірінші ГМО тағам – қызанақ!
1994 жылы Flavr Savr деп аталатын бірінші генетикалық модификацияланған (ГМО) қызанақ сатылымға шықты. Оның ДНҚ-сына өзгерістер енгізіліп, қызанақ ұзағырақ бұзылмай тұруы үшін арнайы жасалған еді.
1994 жылы Flavr Savr деп аталатын бірінші генетикалық модификацияланған (ГМО) қызанақ сатылымға шықты. Оның ДНҚ-сына өзгерістер енгізіліп, қызанақ ұзағырақ бұзылмай тұруы үшін арнайы жасалған еді.
Гендік инженерия – суперқабілеттерге апара ма?
Ғалымдар кейбір сүтқоректілердің ерекше қасиеттерін зерттеп, оларды адамға қолдану мүмкіндігін зерттеуде. Мысалы, су астында ұзақ тыныс ұстай алатын кит гендерін адамдарға енгізу арқылы болашақта су астында өмір сүру ұзақтығын арттыру мүмкіндігі қарастырылуда!
Ғалымдар кейбір сүтқоректілердің ерекше қасиеттерін зерттеп, оларды адамға қолдану мүмкіндігін зерттеуде. Мысалы, су астында ұзақ тыныс ұстай алатын кит гендерін адамдарға енгізу арқылы болашақта су астында өмір сүру ұзақтығын арттыру мүмкіндігі қарастырылуда!
"Генетикалық инженерия лабиринті"
Тапсырма: Дұрыс ретпен орналастырыңыз
Тапсырма: Дұрыс ретпен орналастырыңыз
Генетикалық модификацияланған жасушаларды көбейту.
Қажетті генді анықтау және бөліп алу.
Өнімді алу және қолдану.
Генді векторға енгізу.
Геннің экспрессиясын тексеру.
Рекомбинантты ДНҚ-ны қабылдаушы жасушаға енгізу.
Қажетті генді анықтау және бөліп алу.
Өнімді алу және қолдану.
Генді векторға енгізу.
Геннің экспрессиясын тексеру.
Рекомбинантты ДНҚ-ны қабылдаушы жасушаға енгізу.
Дұрыс жауап:
1. Қажетті генді анықтау және бөліп алу.
2. Генді векторға енгізу.
3. Рекомбинантты ДНҚ-ны қабылдаушы жасушаға енгізу.
4. Геннің экспрессиясын тексеру.
5. Генетикалық модификацияланған жасушаларды көбейту.
6. Өнімді алу және қолдану.
1. Қажетті генді анықтау және бөліп алу.
2. Генді векторға енгізу.
3. Рекомбинантты ДНҚ-ны қабылдаушы жасушаға енгізу.
4. Геннің экспрессиясын тексеру.
5. Генетикалық модификацияланған жасушаларды көбейту.
6. Өнімді алу және қолдану.
