§53. Вегетативті көбею
Вегетативті көбею деген не?
Вегетативті көбею сипаттамасы. Вегетативті көбею жыныссыз көбеюдің бір түрі. Бұл әдісте ағзалар өз денесінің бөлігі немесе жеке мүшелері арқылы көбейеді. Аналық ағзасынан бөлінген, келесі тірі ағзаға бастама беретін бөліктер маманданбаған. Оларда қандай да бір ерекше құрылым болмайды, яғни көбеюге дайындық жүрмеген.
Вегетативті көбею тәсілдері
Түрі өзгерген өркен арқылы көбею. Кейбір өсімдіктерде жерасты өркендерінің жасушасында қысқа қарай қоректік заттардың қоры жиналады: түйінде крахмалдың қоры, жуашық және тамырсабақта - көптеген қант. Тамырсабақпен қоянжем, інжугүл, жатаған, бидайық, жалбыз, қаражидек көбейеді. Сарымсақ, қызгалдақ, жуа, лалагүл жуашықпен көбейеді.
Вегетативті мүшелерді бөліктерімен немесе қалемшелерімен көбейту. Бұл тәсіл бақша және гүл өсіруде кеңінен қолданылады. Қалемшелер сабақ, жапырақ, тамыр түрінде болуы мүмкін Сабақ қалемшелер (өркен) арқылы традесканцияны, бегонияны, раушанды. қазтамакты, бальзаминді, қалампырды көбейтеді.
1. «Бағбан кеңесі». Айжан әжесіне көмектесіп, үй ауласындағы өсімдіктерді көбейтуді жоспарлады. Әжесі оған картоп, құлпынай және бегония өсімдіктерін берді. Бірақ Айжан бұл өсімдіктерді қалай көбейтуге болатынын білмейді.
Айжанға көмектесіп, төмендегі сұрақтарға жауап бер:
2. "Көгалдандыру жобасы". Қала әкімдігі мектеп ауласына сәндік өсімдіктер отырғызу үшін жоба жасауды ұсынды. Олар өсімдіктердің тез және тиімді көбею тәсілін таңдауға көмектесуді сұрайды.
Төмендегі өсімдіктердің қайсысын вегетативті жолмен көбейту тиімді екенін анықта:
Мектеп ауласында көбейту үшін ең қолайлы 2 өсімдікті таңда және неліктен таңдағаныңды түсіндір.
Егер осы өсімдіктердің көбею процесі дұрыс жүргізілсе, мектеп ауласына қандай пайдасы болады?
Айжанға көмектесіп, төмендегі сұрақтарға жауап бер:
- Осы өсімдіктердің әрқайсысы қандай вегетативті көбею тәсілімен көбейеді?
- Әжесіне аз шығынмен және жылдам көбею әдісін ұсыну үшін қай өсімдікті бірінші көбейту керек? Неліктен?
- Егер Айжан өсімдіктердің көбею тәсілдерін дұрыс таңдаса, оның қандай пайдасы болады?
2. "Көгалдандыру жобасы". Қала әкімдігі мектеп ауласына сәндік өсімдіктер отырғызу үшін жоба жасауды ұсынды. Олар өсімдіктердің тез және тиімді көбею тәсілін таңдауға көмектесуді сұрайды.
Төмендегі өсімдіктердің қайсысын вегетативті жолмен көбейту тиімді екенін анықта:
- Раушан
- Құлпынай
- Қарағай
- Картоп
- Терек
Мектеп ауласында көбейту үшін ең қолайлы 2 өсімдікті таңда және неліктен таңдағаныңды түсіндір.
Егер осы өсімдіктердің көбею процесі дұрыс жүргізілсе, мектеп ауласына қандай пайдасы болады?
