6-с. 54-тақырып. ЭКОЖҮЙЕНІҢ АЛУАН ТҮРЛІЛІГІ
Табиғи экожүйелердің алуан түрлілігі
Жерде тіршілік ететін миллиондаған жануарлар, өсімдіктер мен микроағзаларды пла не тамыздың алуан түрлілігі деп атаймыз. Биологиялық алуан түр лілік Жердің биосфера, литосфера, атмосфера және гидросфера қа бықтарының бір-бірімен әрекеттесу нәтижесінде қалыптасты.
- БиогеоценозТірі организмдер мен олар өмір сүретін табиғи ортаның біртұтас жүйесі. Қарапайым тілмен айтқанда, биогеоценоз – бұл тіршілік иелері мен табиғат бірге жасап тұрған орта. Мысалы, орман биогеоценозы – мұнда ағаштар өседі, құстар ұшады, аңдар мекендейді, жапырақтар шіріп, топырақ құнарланады. Жауын жауса, су сіңіп, өсімдіктерге тіршілік береді. Барлығы бір-біріне әсер етеді.
- БиотопТірі организмдер мекендейтін табиғи орта. Қарапайым тілмен айтқанда, биотоп – жануарлар мен өсімдіктер "тұратын үйі" сияқты. Мысалы, көлдің жағасы – бір биотоп. Ол жерде қамыстар өседі, бақалар, қоңыздар, балықтар өмір сүреді.
Орман ішіндегі алаңқай – басқа бір биотоп. Мұнда көбелектер, гүлдер, кірпілер кездеседі.
Мына мысалды талдаңыз:
Маса – дернәсіл кезінде суда, ал ересек кезінде құрлықта тіршілік етеді.
Бұл маса қандай биогеоценоздарға жатады? Ол қандай ортада ұзақ уақыт болады?
Маса – екі түрлі биогеоценозда тіршілік етеді:
Дернәсіл кезінде – су биогеоценозында (су экожүйесі). Ересек кезінде – құрлық биогеоценозында (құрлық экожүйесі). Яғни, ол уақытша тіршілік ететін биогеоценоздарға жатады.
Дернәсіл кезінде – су биогеоценозында (су экожүйесі). Ересек кезінде – құрлық биогеоценозында (құрлық экожүйесі). Яғни, ол уақытша тіршілік ететін биогеоценоздарға жатады.
