§7. НӘРУЫЗДАРДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚЫЗМЕТТЕРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖІКТЕЛУІ
Нәруыздар – тірі ағзадағы ең маңызды органикалық заттардың бірі. Олар аминқышқылдарынан тұрады және жасушаның құрылысы мен қызметін қамтамасыз етеді. Адам ағзасында нәруыздардан ферменттер, гормондар, бұлшықет талшықтары, сондай-ақ антиденелер түзіледі.
Нәруыздардың түрлері
- ФибриллярлыҰзын, жіп тәрізді (талшықты) құрылымы бар нәруыздар. Олар серпімді, мықты болады және көбіне құрылымдық қызмет атқарады.
Қасиеттері:- Ерімейді немесе суда нашар ериді
- Талшықты құрылымды
- Механикалық беріктік береді
- Кератин – шаш, тырнақ, тері құрамында
- Коллаген – сүйек, сіңір, тері, шеміршек құрамында
- Фиброин – жібек жіптің нәруызы (жібек құрты)
- ГлобулалыДомалақ, шар тәрізді құрылымға ие. Олар ферменттік, тасымалдаушы, реттеуші және қорғаныш қызметтерін атқарады.
Қасиеттері:- Суда жақсы ериді
- Икемді, кеңістіктік құрылымы өзгере алады
- Әртүрлі биохимиялық реакцияларға қатысады
- Гемоглобин – оттекті тасымалдайды
- Альбумин – қан сарысуында кездеседі
- Инсулин – қан құрамындағы қант мөлшерін реттейтін гормон
Қалауың бойынша бір нәруызды "түйіндеме" түрінде жаз.
Мысалы:
Мысалы:
- Аты-жөні: Инсулин
- Мамандығы: Гормон-реттеуші
- Қызметі: Қандағы глюкоза деңгейін бақылаймын.
- Тәжірибе: Ұйқыбезде өндірілемін. Қант диабетімен күресуге көмектесемін.
