§15. Мезельсон мен сталь тәжірибелері. Чаргафф ережесі
Мезельсон мен Сталь тәжірибесі – бұл 1958 жылы жүргізілген әйгілі биологиялық тәжірибе, ол ДНҚ-ның жартылай консервативті жолмен екі еселенетінін (репликацияланатынын) тәжірибе жүзінде дәлелдеген.
Репликация модельдері
- Жартылай консервативті
- ДНҚ молекуласы екі тізбекке ажырайды.
- Әр тізбекке жаңа комплементарлы тізбек синтезделеді.
- Нәтижесінде екі ДНҚ молекуласы түзіледі, әрқайсысында бір ескі және бір жаңа тізбек болады.
- Бұл модельді Мезельсон мен Сталь тәжірибе арқылы 1958 жылы дәлелдеген.
- Консервативті модель
- ДНҚ молекуласы толық сақталып қалады.
- Оның жанында толығымен жаңа екі тізбекті ДНҚ синтезделеді.
- Яғни, бір ДНҚ – толық ескі, екіншісі – толық жаңа болады.
- Дисперсивті модельЕскі ДНҚ тізбегі фрагменттерге бөлініп, жаңасымен араласып синтезделеді.
Әрбір жаңа тізбек мозаика сияқты: біраз жері ескі, біраз жері жаңа болады.
Чаргафф ережесі – бұл ДНҚ құрамындағы азотты негіздердің жұптасу заңдылығы.
Қарапайым тілмен түсіндірсек: ДНҚ молекуласында 4 түрлі азотты негіз болады:
Маңызы: Бұл ереже ДНҚ-ның қос тізбекті құрылымын түсінуге көмектесті
Қарапайым тілмен түсіндірсек: ДНҚ молекуласында 4 түрлі азотты негіз болады:
- Аденин (A)
- Тимин (T)
- Гуанин (G)
- Цитозин (C)
- Адениннің мөлшері әрқашан тиминнің мөлшеріне тең (A = T)
- Гуаниннің мөлшері әрқашан цитозинге тең (G = C)
- Аденин – 20% болса → Тимин де – 20%
- Гуанин – 30% болса → Цитозин де – 30%
Маңызы: Бұл ереже ДНҚ-ның қос тізбекті құрылымын түсінуге көмектесті
- Уотсон мен Крик осы заңдылық арқылы ДНҚ-ның қос шиыршықты моделін жасады.
Егер ДНҚ-да аденин – 22%, тимин – _____%
Егер гуанин – 28%, цитозин – _____%
Барлығы неше % құрауы тиіс? → _____%
Егер тимин – 35%, онда гуанин мен цитозин әрқайсысы – _____%
Егер гуанин – 28%, цитозин – _____%
Барлығы неше % құрауы тиіс? → _____%
Егер тимин – 35%, онда гуанин мен цитозин әрқайсысы – _____%
