§13. жасуша мембранасы арқылы белсенді және енжар тасымалдаудың ұқсастықтары мен айырмашылықтары

Жасуша мембранасы арқылы тасымалдау
Жасуша мембранасы арқылы белсенді және енжар (пассивті) тасымалдаудың негізгі айырмашылығы – белсенді тасымалдау энергияны (АТФ) қажет етеді, ал енжар тасымалдау энергия шығынсыз жүреді. Екеуінде де заттар жасуша мембранасы арқылы өтеді және тасымалдау үшін мембранадағы ақуыздар қатысуы мүмкін. Белсенді тасымалдауда заттар концентрация градиентіне қарсы (төменнен жоғары) қозғалады, ал енжар тасымалдауда – градиент бойынша. Енжар тасымалдаудың мысалы – диффузия, белсенді тасымалдауға – натрий-калий насосы жатады.
Тасымал түрлері
  • БЕЛСЕНДІ ТАСЫМАЛ

    Бұл заттардың жасуша мембранасы арқылы концентрация градиентіне қарсы (төмен концентрациядан жоғары концентрацияға) өтуі. Ол үшін энергия (АТФ) жұмсалады. Мысалы: натрий-калий насосы.

  • ЕНЖАР ТАСЫМАЛ

    Бұл заттардың мембрана арқылы энергиясыз, концентрация градиенті бойынша (жоғарыдан төменге) өтуі. Мысалы: қарапайым диффузия, осмос


Салыстыру критерийі

Белсенді тасымал

Енжар тасымал

Энергия шығыны

Қажет (АТФ жұмсалады)

Қажет емес

Бағыты

Концентрация градиентіне қарсы

Концентрация градиенті бойынша

Мысалдар

Натрий-калий насосы, протондық насос

Диффузия, осмос

Тасымал түрі

Ақуыз тасымалдаушылары (насостар)

Қарапайым немесе жеңілдетілген

Қажетті жағдай

Белсенді жұмыс істейтін тасымалдаушы

Тек концентрация айырмасы

Т Е Р М И Н Д Е Р

  • Пиноцитоз

    бұл жасушаның сұйықтықтағы еріген заттарды немесе ұсақ тамшыларды сіңіруі

  • Фагоцитоз

    бұл жасушаның қатты бөлшектерді (мысалы, бактерияларды немесе тамақ қалдықтарын) «қармап алып», ішіне сіңіруі.

  • Жасушалық тасымал

    бұл заттардың жасуша мембранасы арқылы бір жақтан екінші жаққа өту процесі

Артық терминді табыңыз
    • Диффузия
    • Осмос
    • Экзоцитоз
    • Жеңілдетілген диффузия
    • Фагоцитоз
    • Пиноцитоз
    • Осмос
    • Экзоцитоз
    • Белсенді тасымал
    • АТФ
    • Пассивті тасымал
    • Концентрация градиентіне қарсы
Сөйлемдерді жалғастырыңыз
Енжар тасымал кезінде заттар…
концентрация градиенті бойынша, энергия жұмсамай өтеді
Белсенді тасымал үшін жасуша…
АТФ энергиясын пайдаланады
Фагоцитоз – бұл…
ірі бөлшектерді жасуша мембранасы арқылы жұту процесі
Пиноцитоз кезінде жасуша…
…сұйықтық тамшыларын немесе еріген заттарды сіңіреді
Made on
Tilda