§3. Жасушаның органикалық заттары: полимерлер мен мономерлер
Органикалық заттарға не жатады?
Органикалық заттар - барлық тірі ағзалардың міндетті құрамдас бөлігі. Құрамында органикалық заттары жоқ ағза мүлдем болмайды.

Барлық органикалық заттардың құрамына көміртек, сутек пен оттек кіреді.
Полимерлер — бұл ұзын молекулалар тізбегін құрайтын заттар, олар мономерлердің қосылуынан пайда болады.

Мономерлер — полимерлердің құрылымдық блоктары, олар өзара химиялық байланыс арқылы бірігіп, полимер түзуге көмектеседі.

Мысал:
  • Мономер: Глюкоза
  • Полимер: Крахмал
Полимерлердің түрлері:

Полисахаридтер — көмірсулардан тұратын полимерлер, олардың мономерлері - моносахаридтер.
Мысал: Крахмал (глюкоза), целлюлоза (глюкоза), гликоген (глюкоза).

Ақуыздар — аминқышқылдарынан құралған полимерлер.
Мысал: Инсулин, гемоглобин.

Нуклеин қышқылдары — нуклеотидтерден тұратын полимерлер.
Мысал: ДНҚ, РНҚ.

Төмендегі тұжырымдардың дұрыс-бұрысын анықтаңыз:

A) Целлюлоза — глюкозадан құралған полисахарид
B) Ақуыздың мономері — нуклеотид
C) Майлар тек бір мономерден тұрады
D) ДНҚ — нуклеотидтерден құралған полимер

Оқушылар жауаптың қасында "неге?" деген сұраққа бір сөйлеммен жауап беруі тиіс.

Қызықты факт

Адамдар табиғи полимерлердің қасиеттерін зерттеп, оларды өнеркәсіпте қолдану үшін жасанды полимерлер синтездейді.

Мысалы: Пластик — полиэтилен (полимер) — этилен (мономер) молекулаларынан тұрады.
Made on
Tilda