5-с. Әбдім. 1-т. 3-п.

§3. бақылауды өңдеу және сараптау

Табиғатты оқып-үйренудің негізгі әдісі табиғатта болатын құбылыстар мен үдерістерді мұқият бақылау. Бақылаудың нәтижесінде біз өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігі, жыл маусымдарына байланысты ауа райының өзгерісі туралы білімімізді толықтырамыз.

Табиғатта бақылау қалай жүреді?

Табиғатты бақылауды өңдеу және сараптау – бұл табиғатта көрген, естіген немесе өлшеген деректерді жинап, оларды реттеу және түсіну жұмысы.

Мысалы: Егер сен бақта құстарды бақыласаң, қанша құс көрдің, олардың түсі қандай, қалай сайрайды – бәрін жазып аласың. Кейін осы мәліметтерді салыстырып, қай құс көп, қайсысы сирек екенін анықтайсың.

Түрі	Сипаттамасы	Мысалы
Кесте	Мәліметтерді бағандар мен жолдарға бөліп, реттеп жазу.	«Апта бойы ауа температурасы» кестесі
Диаграмма	Мәліметтерді дөңгелек, баған немесе сызық түрінде көрсету.	«Құстардың түрлері (%)» дөңгелек диаграммасы
График	Мәліметтердің өзгерісін уақыт бойынша сызықпен көрсету	«Таңертеңнен кешке дейінгі ауа температурасы»
Сурет/Схема	Нақты нәрсені немесе үдерісті суретпен түсіндіру	«Өсімдіктің өсу кезеңдері» схемасы
Карта	Мәліметтерді географиялық аумақта көрсету	«Құстардың ұшып өту жолдары» картасы

КЕСТЕ
ДИАГРАММА
ГРАФИК

СУРЕТ/СХЕМА
КАРТА

Ауа температурасын күндер бойынша бақылап, кестеге түсір

Күндер	Температура (°C)
1-күн
2-күн
3-күн
4-күн
5-күн

Диаграмма жаса

Төмендегі мәлімет бойынша диаграмма жаса:

Алма – 10 кг
Алмұрт – 5 кг
Жүзім – 8 кг
Өрік – 3 кг

Тапсырма: Шеңберлік диаграмма немесе бағандық диаграмма түрінде бейнеле

Өсімдіктің биіктігін 5 күн бойы өлшеп, график сыз

Күндер	Өсімдік биіктігі (см)
1-күн	2
2-күн	3
3-күн	5
4-күн	7
5-күн	10

Тапсырма: Бұл мәліметтерді графикке түсір. X-ось: күндер, Y-ось: биіктік.