8-тақырып.
ЖЕРДІҢ ҚАСИЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ САЛДАРЫ
Жерден Күнге дейінгі арақашықтық. Басқа планеталарға қарағанда Жердің Күнге дейінгі арақашықтығы жердегі тіршілікке қажетті энергия мөлшерін қабылдауына өте қолайлы қашықтықта орналасқан (149 597 870 км). Ол Меркурий және Шолпанға қарағанда қатты ыстық емес, Марс пен Юпитер сияқты суық емес. Жердің орташа температурасы – 15,5о С.

Жер қабықтары
  • Литосфера (қатты қабық)
    • Жердің қатты тау жыныстарынан тұратын сыртқы қабаты.
    • Қалыңдығы құрлықта 30–70 км, мұхит түбінде 5–10 км.
    • Жер бедері, таулар, жазықтар, жыныстар литосфераға жатады.
  • Гидросфера (су қабығы)
    • Жердің барлық суларын қамтиды: мұхиттар, теңіздер, өзендер, көлдер, мұздықтар, жер асты сулары.
    • Жер бетінің 71%-ын алып жатыр.
  • Атмосфера (ауа қабығы)
    • Жерді қоршап тұрған газ қабаты.
    • Құрамында азот (78%), оттек (21%), басқа газдар бар.
    • Тіршілік үшін қажетті ауа мен климатты қалыптастырады.
  • Биосфера (тіршілік қабығы)
    • Тірі ағзалар мекендейтін қабық.
    • Литосфераның үстіңгі бөлігі, гидросфера және атмосфераның төменгі бөлігі қамтылады.

  • Жердің Галактикадағы қозғалысы


    • Жер тек Күнді ғана емес, Күн жүйесімен бірге бүкіл Галактиканы айналады.
    • Бір галактикалық жыл ≈ 280 миллион жыл.
    • Бұл қозғалыс өте баяу, бірақ астрономиялық тұрғыдан маңызды.

  • Жердің Күнді айналуы


    • Жер орбитада 30 км/сек жылдамдықпен қозғалады.
    • Күнді толық бір айналып шығуға 365,25 тәулік (жұлдызды жыл) қажет.
    • Бұл қозғалыс жыл мезгілдерінің ауысуына себеп болады.

  • Жер өсінің көлбеулігі


    • Жер өсі орбита кеңістігіне 66,5° бұрышпен көлбеу орналасқан.
    • Осы көлбеулік Күн сәулесінің түсу бұрышын өзгертеді.
    • Нәтижесінде, күн мен түн ұзақтығы өзгереді, маусымдар алмасады.
Жердің ішкі қабаттары қалай аталады?
Литосфера дегеніміз не?
Жердің өз осінен айналуына қанша уақыт кетеді?
Жердің Күнді айналып шығу уақыты қанша тәулік?
Атмосфера қай қабыққа жатады?
Гидросфераны құрайтын негізгі құрамдас бөліктерді ата.
Жер қабықтарының өзара байланысын түсіндір.
Жердің Күнді айналуының адамдар өміріне әсері қандай?
Егер Жердің өсі көлбеу болмаса, маусымдық өзгерістер болар ма еді?
Made on
Tilda