16-тақырып.
МАТЕРИКТЕРДІҢ ЖӘНЕ ДҮНИЕ БӨЛІКТЕРІНІҢ ТАБИҒАТ ЖАҒДАЙЫ
МАТЕРИКТЕР
ЕУРАЗИЯ
Жер шарындағы ең үлкен материк. Ол Еуропа мен Азиядан тұрады. Мұнда ең биік тау – Гималай, ең ұзын өзендер бар. Солтүстігі суық, оңтүстігі ыстық. Жазықтар мен ормандар көп. Жануарлары: аю, жолбарыс, панда. Адамдар ең көп қоныстанған материк.
АФРИКА
Ыстық материк. Мұнда әлемдегі ең үлкен шөл – Сахара бар. Көптеген жануарлар, мысалы, пілдер, арыстандар, керіктер осы жерде тіршілік етеді. Африкада Ніл өзені ағып жатыр – бұл ең ұзын өзендердің бірі.
СОЛТҮСТІК АМЕРИКА
Канада, АҚШ сияқты елдер бар. Мұнда биік таулар (Кордильералар) және Ұлы көлдер орналасқан. Табиғаты алуан түрлі: тундрадан бастап ыстық аймақтарға дейін бар.
ОҢТҮСТІК АМЕРИКА
Амазонка орманы бар – бұл әлемдегі ең үлкен орман. Сондай-ақ Анд таулары созылып жатыр. Бұл материкте ерекше жануарлар да көп.
АНТАРКТИДА
Өте суық материк. Мұнда адамдар тұрақты тұрмайды, тек ғалымдар жұмыс істейді. Көбінесе мұз бен қар ғана бар.
АУСТРАЛИЯ
Ең кіші материк. Мұнда тек Аустралия елі орналасқан. Кенгуру, коала сияқты ерекше жануарлар осы жерде ғана кездеседі.
Төменде Еуразияға қатысты мәліметтер берілген
Мәлімет | Сипаты |
1. Ең биік тау шыңы | A. Джомолунгма (Эверест) |
2. Ең төмен жер | B. Өлі теңіз (-405 м) |
3. Материк ауданы | C. 54,5 млн км² |
4. Ең суық жер | D. Оймякон (-71°C) |
ЕУРАЗИЯ МАТЕРИГІ
Географиялық орны және ауданы
Еуразия – Жердегі ең үлкен материк,
Материк үш жартышарда орналасқан: Солтүстік, Шығыс, Батыс.
Шеткі нүктелері:
- Солтүстігі – Челюскин мүйісі (77°43′ с.е.)
- Оңтүстігі – Пиай мүйісі (1°16′ с.е.)
- Батысы – Рока мүйісі (38°48′ с.е.)
- Шығысы – Дежнев мүйісі (66°05′ с.е.)
Геологиялық құрылысы және жер бедері
Материктің негізін Еуразиялық литосфералық тақта құрайды.
Ең биік нүкте – Джомолунгма (8848 м), ең төмені – Өлі теңіз (-405 м).
Еуропаның ең биік жері – Монблан (4810 м).
Таулы үстірттері: Тибет, Гоби, Декан, Анадолы.
Климаты және ішкі сулары
Еуразия – барлық климаттық белдеулер кездесетін жалғыз материк.
Ең суық жер – Оймякон (-71°C), ең ылғалды – Черапунджи (12000 мм).
Ірі өзендері: Янцзы, Амур, Волга, Дунай.
Табиғат зоналары және халқы
Тундра, тайга, ормандар, дала, шөлдер, экваторлық ормандары бар.
Жерорта теңізінде – субтропиктік ормандар мен бұталар.
Халқы өте көп, түрлі халықтар мен елдер орналасқан.
-
ЕСЕП
- Еуразия материгі___ және ____ бөліктерінен тұрады.
- Оның шекарасы ____, _____, және ____ теңіздері арқылы өтеді.
- Оның жағалауын _____мұхит сулары шайып жатыр.
-
ДҰРЫС/БҰРЫС
Еуразияда барлық климаттық белдеулер бар.
Каспий теңізі Азиядағы ең төмен орналасқан жер.
Гималайдағы Монблан Еуропадағы ең биік нүкте.
Еуразияны тек бір мұхит шайып жатыр.
-
ҚЫСҚА ЖАУАП
Еуразия материгінің ауданы қанша?
Оның ең биік және ең төмен нүктесі қайда орналасқан?
Материкте неге жылдық температура айырмасы үлкен?
