§9. ЖЕРДЕГІ ТІРШІЛІК ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛДЫ?
НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
Жердің пайда болуы
Жер шарының қалыптасу кезеңдері (Архей, Протерозой, Фанерозой).

Тіршіліктің пайда болуы
Алғашқы қарапайым организмдерден күрделі тіршілік формаларына дейінгі даму.

Табиғи сұрыпталу
Тіршілік үшін күрес нәтижесінде бейімделген организмдердің сақталуы.

Homo sapiens
Саналы адамның пайда болуы және дамуы.

Климаттың өзгеруі
Тіршілікке бейімделуді талап еткен фактор.

Уақыт таспасы
Жер тарихындағы басты оқиғаларды кезең-кезеңімен көрсету.
Ғылыми болжамдар
Кант, Лаплас, Шмидт, Үлкен жарылыс теориясы
Мифология
әртүрлі халықтардың Жердің пайда болуы туралы түсініктері.
Жерде өмір қалай пайда болды?

  • АРХЕЙ

    Архейде Жерде тіршілікке қолайлы жағдай орнады. Тіршілік шамамен 3,5 млрд жыл бұрын пайда болып, алғашқы біржасушалы организмдер қарапайым болды. Табиғи сұрыпталу барысында олар қоршаған ортаға бейімделіп, біртіндеп күрделене түсті.
  • ПРОТЕРОЗОЙ
    Протерозой кезеңінде мұхитта балдырлар мен алғашқы көпжасушалы организмдер (губкалар, ішекқуыстылар, ұлулар, құрттар) пайда болды. Бұл кезеңде тіршілік біртіндеп күрделеніп, экожүйелер қалыптаса бастады.
  • ПАЛЕОЗОЙ
    Палеозой дәуірінде теңіздерде балықтар, жер бетінде алғашқы өсімдіктер мен қосмекенділер пайда болды. Бұл дәуірдің соңында жерді алып қоңыздар мен папоротниктер жапты.
  • МЕЗОЗОЙ
    Мезозой дәуірі – бауырымен жорғалаушылар мен алып динозаврлардың кезеңі, алғашқы сүтқоректілер мен құстар да осы уақытта шықты. Кезеңнің соңында динозаврлар жойылып, жаңа тіршілік иелеріне жол ашылды.
  • КАЙНОЗОЙ
    Кайнозой дәуірінде сүтқоректілер мен гүлді өсімдіктер басым болып, адамзаттың пайда болуына дейінгі тіршілік қарқынды дамыды. Бұл дәуірде қазіргі экожүйелер қалыптасты.
Артығын тап:
Архей, Протерозой, Фанерозой, Мезосфера.


Уақыт таспасын толықтыр:
  • Архей кезеңіне: _______
  • Протерозой кезеңіне: _______
  • Палеозой кезеңіне: _______
  • Мезозой кезеңіне: _______
  • Кайнозой кезеңіне: _______
  • (Әр кезеңге сәйкес тіршілік формаларын немесе басты оқиғаларды жаз).

Ой қозғау: «Егер Жерде климат өзгермегенде, адамзат пайда болар ма еді?» деген сұраққа өз ойыңды жаз (3-4 сөйлем).

Шығармашылық тапсырма: «Тіршіліктің пайда болуы» тақырыбына қысқаша миф ойлап тап (3 сөйлем).


Терминдерге анықтама бер:
  • Табиғи сұрыпталу
  • Болжам
  • Үлкен жарылыс теориясы
  • Homo sapiens
Made on
Tilda