§7. ЖЕР ҒАЛАМШАРЫНЫҢ ҚАНДАЙ ҚАСИЕТТЕРІ БАР
- Географиялық
үдерістерҮдеріс – бір нәрсенің даму барысындағы жүйелі өзгеріс.
Мысалдар: Жер қыртысының қозғалысы, мұздықтардың еруі, өзендердің ағысы.
Ерекшелігі: Уақыт өте келе өзгеріп отырады.
- Географиялық құбылыстар
Құбылыс – адам көзімен көріп, сезіп, ести алатын табиғи немесе географиялық жағдай.
Мысалдар: Жер сілкінісі, жанартау атқылауы, дауыл.
Ерекшелігі: Бұл географиялық үдерістердің нәтижесі.
- Сейсмология және магнетизм
Сейсмология: Жер сілкінісін зерттейтін ғылым.
Магнетизм: Жердің магнит өрісі мен оның әсерлерін зерттейді.
Ерекшелігі: Екеуі де Жердің қасиеттерін түсінуге көмектеседі.
Географиялық үдерістердің типі | Мысалдары |
Эндогендік (ішкі) | Литосфералық тақталардың қозғалысы |
Экзогендік (сыртқы) | Мүжілу, су эрозиясы және т.б. |
МАГНЕТИЗМ ДЕГЕН НЕ?
Бұл заттардың магнит өрісімен әрекеттесуін зерттейтін ғылым және табиғаттағы маңызды құбылыс. Ол Жердің және басқа денелердің магниттік қасиеттерін түсіндіруге көмектеседі.
Географиялық магнетизм
Жердің өз магнит өрісі бар, ол компастардың жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Магнит өрісі жерді күн желінен қорғайды.
Мысалы
Компас тілі Солтүстік пен Оңтүстікті көрсетеді
Жер - алып магнит
Жердің өз магнит өрісі бар. Ол Жердің ядросындағы балқыған темірдің қозғалысынан пайда болады. Осы өріс бізді күннен ұшып келген қауіпті бөлшектерден қорғайды.
Құстар компассыз адаспайды
Көптеген құстар Жердің магнит өрісін сезіп, қыста оңтүстікке, жазда солтүстікке дәл ұша алады.
-
ДҰРЫС/БҰРЫС
1.Жердің магнит өрісі компастың жұмысын қамтамасыз етеді.
2. Магнит өрісі тек Жерде ғана бар.
3. Күн дауылы магнит өрісін қозғайды.
4. Құстар Жердің магнит өрісін сезе алмайды.
5. Магнит өрісі бізді ғарыштық радиациядан қорғайды. -
1. Жердің магнит өрісін зерттейтін ғылым ______ деп аталады.
2. Компас тілі _________ пен ________ көрсетеді.
3. Магнит өрісі адамды _________ қорғайды.
