§6. Қазақстанның ерекше қорғалатын табиғи аумақтары
Қорықтар дегеніміз не?
Қазақстандағы қорық ісінің тарихы 1922 жылы Түркістан табиғат ескерткіштерін, сирек кездесетін заттар мен өнерді қорғау жөніндегі комитеті құрылған кезден бастау алады. Ол алғашында Қызылордада, кейін Ташкентте орналасты. Сол кезде алғашқы қорықтар Батыс Тянь-Шаньда, Ақсу-Жабағылы, Қаратау тауында палеонтологиялық және Арыс массивінде дермене жусанды сақтау үшін қорық құру туралы шешім қабылданды.
Қорық бұл шаруашылық пайдаланудан толық алынған аумақ. Бұл жерде адамдардың жаппай демалуына және аң аулау, балық аулау, орман ағаштарын кесу, мал жаю, шөп шабу, жидектер мен саңырауқұлақтар жинау, пайдалы қазбалар өндіру сияқты кез келген шаруашылық іс-әрекеттерге тыйым салынған.
Қазақстан аумағында 10 қорық бар
- Ақсу-Жабағылы (Оңтүстік Қазақстан облысы) -Қазақстанда ең алғашқы құрылған қорық. Алматы облысындағы Іле Алатауының беткейінде Алматы қорығы орналасқан.
- Наурызым қорығы Қостанай облысының аумағында орналасқан. Марқакөл қорығы (Шығыс Қазақстан облысы) Алтай
сілемдері және Марқакөл көлдерінің аумағында орналасқан. - Алакөл қорығы (Алматы облысы) сулы-батпақты ландшафтыны қамтиды.
Үстірт қорығы (Манғыстау облысында) өзі аттас үстіртте орналасқан. - Батыс Алтай қорығы (Шығыс Қазақстанда) аралас, қарағайлы, тайга сияқты бірнеше орман түрлерінің орын тебуімен ерекшеленеді.
Барсакелмес қорығы Арал теңізінде орналасқан.
-
- Қазіргі кезде Қазақстанда ерекше қорғалатын табиғи аумақтың 9 түрі бар:
- мемлекеттік табиғи қорықтар;
- мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар:
- табиғи қорыққорлар;
-
- мемлекеттік табиғат ескерткіштері;
- мемлекеттік қорықтық зоналар;
- мемлекеттік зоологиялық саябақтар;
- мемлекеттік ботаникалық бақтар;
- мемлекеттік дендрологиялық саябақтар.
Сәйкестендіру тапсырмасы
Қорықтар | Ерекше өсімдіктер/жануарлар |
A) Наурызым қорығы | 1. Қарақұйрық, қара сексеуіл |
B) Қорғалжын қорығы | 2. Қоқиқаз, аққу, қамыс |
C) Барсакелмес қорығы | 3. Қарақұйрық, сексеуіл |
D) Алматы қорығы | 4. Іле барысы, Шренк шыршасы |
